کد مطلب:29474 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اعتقادات

در قرآن خطاب به انسان آمده است: «هر كار نيكي انجام مي دهي، از خداست و هر كار بدي انجام مي دهي، از تو است.» آيا اين با اختياري بودن كارهاي انسان سازگار است؟

پاسخ را با مثالي آغاز مي كنيم. قطره هاي باران همه شيرين و گواراست، ولي چون با زمين برمي خورد، رنگ و مزه و بويش تغيير مي كند. مزه هاي مختلف آبها، همه از خاكهاي گوناگون است كه هنگام مخلوط گشتن آب باران با آنها پديد مي آيند. اينك در پاسخ بايد گفت:
اوّلا: در اين آيه قرآن چنين آمده است: «ما اصابك من حسنة فمن الله وما اصابك منّ سيّئة فمن نفسك(1); خوبيهايي كه به تو مي رسد، از خداست و بديهايي كه به تو مي رسد از خود تو است.» در اين آيه نيامده است كه همه كارهاي خوبي كه انجام مي دهي، از خداست (با اين كه وجود، فكر و توفيق ما نيز از اوست) و كارهاي بدي كه انجام مي دهي، از تو است. آيه ربطي به اعمال نيك و بد انسان ندارد، بلكه مربوط به نعمتها و خوشيها و گرفتاريهاي زندگي است و اين با اختياري بودن اعمال انسان منافاتي ندارد; زيرا آيه مذكور به كارهاي نيك و بد انسان در زندگي اشاره اي ندارد.
ثانياً: خداوند خير محض است و از خير محض جز خير صادر نمي گردد; چنان كه در مثال فوق آمد كه از ابرهاي آسمان جز قطره هاي گواراي باران چيزي فرو نمي بارد. پس، اين ظلمها و زشتيها و بديها از كجاست؟

ـــــــــــــــــــــ
1 - سوره نساء، آيه 79.

ـ476ـ
اينها نتيجه بهره گيري نادرست از توفيقها و نعمتهاي الهي است. وقتي از نعمتهايي كه خداوند به ما بخشيده است، به گونه درست سود نجوييم و آنها را تنها در راه خوشيهاي زودگذر شخصي و دنيايي به كار گيريم، همان نعمتها خود مبدّل به مانعي بزرگ در برابر تكامل معنوي و آسايش مادّي مان مي شود و ما را از نيل و به كمال انسانيّت باز مي دارد. به راستي اگر آموزگاري دلسوز و كوشا تمام كوشش خويش را در آموزش و پرورش شاگردش صرف كند و آن گاه با بي توجّهي و غفلت و ناداني او روبه رو شود، نمي تواند بدو بگويد(؟): «هر چه آموخته اي و به هر كمالي كه رسيده اي، از من است، و تنبيلي و ناداني ات همه از خود تواست.»

( بخش پاسخ به سؤالات )


ـ477ـ